Helpen bij verlies en verdriet
Een prachtig boek hierover is geschreven door Manu Keirse. Hij zegt: "Het is niet het verloop van de tijd die genezend werkt, maar de uiting van het verdriet in een periode van tijd, en de ondersteuning die men vindt bij anderen. Men moet niet naar mensen toegaan om van alles te zeggen, maar om te luisteren wat zij vanuit hun verdriet aan ons te zeggen hebben."
Rouwarbeid bestaat uit 4 rouwtaken:
1e rouwtaak: aanvaarden van de werkelijkheid van het verlies
2e rouwtaak: ervaren van de pijn van het verlies
3e rouwtaak: aanpassen aan de omgeving zonder de overledene
4e rouwtaak: een nieuwe plaats geven aan de overledene en opnieuw leren houden van het leven
Het rouwproces is voltooid als vier genoemde taken zijn vervuld. De tijd die het iemand vraagt om te verwerken, hangt af van veel factoren, zoals bijvoorbeeld de relatie met de persoon die sterft, de manier van verwerken van de overlevende, de omstandigheden van de dood, het vroegtijdige karakter van de dood, de steun die men heeft ervaren in de verwerking, de wijze waarop het sterven werd meegedeeld, wat men heeft kunnen doen voor de persoon voor het sterven... Deze veelheid van factoren maakt wellicht duidelijk dat het niet zomaar te voorspellen is hoelang de verwerking kan duren. Een periode van 1 tot 2 jaar is geen lange periode om een belangrijk verlies te verwerken. En vijf jaar is helemaal niet lang om het sterven van een kind te verwerken. Een criterium van verwerking is dat men aan de overledene kan terugdenken zonder steeds intense pijn te ervaren, alhoewel iets van de pijn van het verlies een leven lang duurt. Verdriet na verlies gaat met de mensen mee door hun verdere leven, zoals de schaduw van een mens hem overal vergezelt. De schaduw van een mens is soms groot en soms klein, soms ligt ze voor hem, soms achter en dan weer naast hem. Soms ziet men ze en op andere momenten is ze onzichtbaar. Het kan opeens levensgroot aanwezig zijn, als men het niet verwacht.
Het eindresultaat van verwerking is 'integratie' en niet 'vergeten'. Vergeten is geen troost, het is ontkenning van het verdriet. Men kan denken aan de overledene zonder de lichamelijke verschijnselen, zoals intens huilen of een gevoel van verstikking in de borst. Rouwarbeid is ook beëindigd als men terug kan investeren in het leven en in nieuwe relaties.
De goede afloop van het rouwproces is moeilijk te bepalen. Het bevat minstens de 3 volgende aspecten, die nauw met elkaar in verband staan:
men voelt zich de meeste momenten weer goed in het leven en men kan opnieuw genieten van alledaagse dingen;
men kan weer de problemen van het leven aan;
men wordt minder in beslag genomen door het verdriet.
De overledene kan op een andere wijze aanwezig zijn in dit leven als een bron van inspiratie en van kracht.